İstanbulSMD'nin 2005 yılından bu yana mimarlık öğrencileri arasında düzenlediği, İstanbul'un sorunlu alanları üzerine fikirler üretilmesini amaçlayan S.O.S İstanbul Fikir Projesi Yarışması'nın bu seneki konusu Üsküdar Meydanı olarak belirlendi.
YARIŞMANIN AMACI VE KONUSU
İstanbul Serbest Mimarlar Derneği (İstanbulSMD); toplumun karşısına güçlü, anlaşılır, çağdaş; kent ve kentli yararına "alternatif projeler" ile de çıkmanın önemine inanmaktadır. Bu alternatifleri üretmenin ve tartışmanın ise uygar ve aydın olmanın sorumluluğunu taşıyan mimarlar için önemli bir görev olduğunu düşünmektedir. Bu yapıcı görevin, öncelikle, gençliğe de ait olduğu düşüncesiyle İstanbulSMD konu ile ilgili olarak, eğitimini sürdürmekte olan mimarlık öğrencilerini tartışmaya, düşünce üretmeye ve bu süreçlerde etkin olarak rol almaya davet ederek, öğrenciler arasında bir "Fikir Proje Yarışması" açmaya karar vermiştir.
Yarışma alanı Üsküdar Meydanı ve yakın çevresini kapsamaktadır.
Özgün tarihi kimliği 18. yy sonlarına kadar biçimlenen Üsküdar Meydanı ve yakın çevresi, 1933 yılındaki yol genişletmeleri ve 1959 yılındaki meydan düzenlemesi yıkımları sonrasında ilk bozulmalarını yaşamıştır. Daha sonra 1985 yılında Üsküdar-Harem sahil yolunun açılmasıyla, parçalanmış meydan dokusuna, araç trafiği ve kavşakların da eklenmesiyle bölge, özellikle kıyı ve yakın çevresindeki tarihi kentsel doku karakterinden koparılmış ve tanımsız bir hal almıştır.
Karadan denizden ve raylı taşıma sistemleriyle her dönemde biraz daha fazla trafik yükü alarak yoğunlaşan ve karmaşıklaşan meydan yaşantısı, Marmaray çıkışlarının da eklenmesinin ardından bütünüyle kimliksizleşmiştir. Tarihi meydanın zorunlu bir transfer merkezine dönüşmesi, benzer başka meydanlarda olduğu gibi kent belleği açısından önemli kayıplardan biridir.
İçinde bulunduğumuz dönemde bu sorunları çözmek niyetiyle yeniden meydan düzenlemesine başlanmıştır. Bu plan kapsamında tarihi yapıların önüne kıyı şeridi müdahaleleri, yeraltı otoparkları üzerinde büyük beton boşluklar, bunlarla bağlantılı yeni ticari fonksiyonlar getirilmesi düşünülmektedir.
Alana ilişkin yerel yönetimlerin tariflediği projeksiyon üzerinden hızla uygulaması başlatılan bu süreçte, bütüncül bir bakış açısı oluşturabilmek üzere konuyu kent gündemine taşımak amacıyla ‘Üsküdar Meydanı’, 2017 S.O.S fikir yarışmasının konu seçimi için önemli bulunmuştur. Bu bağlamda, mimarlık öğrencisi genç kentliler tarafından yarışma alanına ilişkin özgürce yeni fikirlerin üretilmesi ve tartışılması beklenmektedir.
Üsküdar Meydanı ve yakın çevresi ile ilişkili bu tasarımlarda gündeme gelmesi beklenen önemli tartışma konularının bazıları:
• alan için tariflenen projeksiyon ve halihazır planda olup biten üzerine yeni yorumlar geliştirmek;
• alanın tarihi ve kültürel bağlamda kaybettiği değeri yeniden kazanmasını sağlamak;
• meydan olma vasıfları içinde toplanma alanı yerine zamanla transfer alanı haline gelen zıtlık üzerine düşünmek;
• alandaki mevcut ulaşım ilişkileri içinde, metronun yalnızca insanları aşağı indirip-yukarı çıkaran veya deniz ulaşımı gibi toplu taşımanın yalnızca geleni alıp-bırakan geçilip gidilen yer olarak değil, kent ve kentliye ait farklı buluşma işlevleri ve programları oluşturmaya açık potansiyeller üretmesini sağlamak;
• transferi ve durma anını birlikte ve ayrışmadan ele almak;
• mahalle ve tarihi doku ile oluşan yaya ulaşımı ilişkisizliği üzerine düşünmek;
• boğaz kıyısının kullanımı ve kentlinin su ile ilişkileri üzerinden potansiyelleri araştırmak ve alternatifler geliştirmek,
• alana hak ettiği değerleri iade ederken, taşıt ve rant için değil, insan için ve oralı olma hali ile birlikte düşünmek olarak sıralanabilir.
ÖDÜLLER VE ÖDEME ŞEKLİ
• 1.'lik Ödülü: 5000 TL (Beşbin Türk lirası)
• 2.'lik Ödülü: 4000 TL (Dörtbin Türk lirası)
• 3.'lük Ödülü: 3000 TL (Üçbin Türk lirası)
• Mansiyon: 2000 TL (İkibin Türk lirası)
• Mansiyon: 2000 TL (İkibin Türk lirası)
• Mansiyon: 2000 TL (İkibin Türk lirası)
• Mansiyon: 2000 TL (İkibin Türk lirası)
• Mansiyon: 2000 TL (İkibin Türk lirası)